Wat mij betreft de meest prikkelende presentatie van Dé Onderwijsdagen 2010 was die van Michiel Muller. Muller is geen onderwijsmens, althans niet in de traditionele zin van het woord. Hij is ondernemer (serial entrepeneur) en hij heeft dat wat hij heeft geleerd van het opzetten van een aantal succesvolle bedrijven helder voor de geest.
Muller vertelde over zijn ondernemingen Tango en RouteMobiel en hoe zij realtief makkelijk innovatief konden zijn ten opzichte van bijvoorbeeld een moloch / instituut als de ANWB: door sneller en goedkoper te zijn en te durven denken dat dat misschien wel eens een goede, positieve propositie zou kunnen zijn. Muller ging in op hoe de creatiespiraal van Marinus Knoope een grote rol had gespeeld bij het ontwikkelen van deze innovatie bedrijven. Hij benadrukte daarbij het belang van het geloof in eigen kunnen en inzicht, het geloof in iets wezenlijk nieuws neer te kunnen zetten.
Dat geloof in eigen kunnen en inzicht, die overtuiging dat nieuwe dingen kúnnen werken, mis ik vaak als er gesproken wordt over onderwijsinnovatie (net als de ANWB dat mistte), maar het is iets wat innovatieve scholen wél kunnen, ik zie dat gelukkig in de praktijk van een antal scholen waar ik mee mag werken). Geloven in dat iets innovatiefs zou kunnen werken of zelfs een essentiële verbetering zou kunnen zijn, is vaak simpelweg niet genoeg voor ‘het onderwijs’. De roep om onderzoek, de neiging naar evidence based innovatie en een overheid en onderwijsinspectie (of misschien wel een bijna compleet onderwijsveld) die alleen maar kunnen denken in uniformiteit, standaarden en die bestaan in een gezapige overtuiging van de eigen kwaliteit (die in feite weinig meer is dan gebrek aan een goed alternatief) staat veel praktische en op ervaring gebaseerde innovatie in de weg.
Voorbeelden van Muller gaven wel aan dat innoveren niet iets is waarbij je over een nacht ijs gaat en dat het belangrijk is open te innoveren; je wijsheid elders te halen als daar aanleiding of noodzaak voor is en je eigen inzichten en ervaringen te delen met partners. Muller zette me grijnzend aan het denken gezet door iets wat hij bijna achteloos, zo tussen neus en lippen door stelde, namelijk dat denken in termen als sneller en goedkoper ook wel eens een manier zouden kunnen zijn om onderwijs te innoveren. Kijk, daar hou ik van!
De parallel tussen giganten als de ANWB of grote bezineleveranciers waar eigenlijk best mee te concurreren is en het onderwijs is best te trekken volgens mij. De achterliggende gedachte is om te beginnen dat een relatief kleine ‘onderneming’ zoals een individuele school de drijvende kracht zou kunnen zijn achter een grote innovatie. Dus dat échte innovatie niet te verwachten is van hét onderwijs. Een gedachte die eerder op de eerste dag van Dé Onderwijsdagen 2010 werd onderstreept door Curtis Johnson (ja, die van Disrupting Class). Sneller en goedkoper onderwijs bieden, zonder aan kwaliteit in te boeten… dat moet toch kunnen? Zeker als je, net zoals Muller heeft gedaan, inzet op open innovatie, slim samenwerken en de overtuiging dat je iets doet waarvan de markt nog niet weet dat ze er op zit te wachten.
Sugata Mitra stelde in zijn afsluitende keynote iets dat je best in het verlengde zou kunnen zien van het verhaal van Muller. Mitra citeerde Arthur C. Clarke: A teacher that can be replaced by a machine should be. Een citaat dat Mitra vaker gebruikt en dat ik ook (net als hij) graag herhaal in een zaal vol leraren. Maar net als bij Muller heeft gedaan bij Tango, zou je in het onderwijs de kernactivietit (leren) wellicht best kunnen laten gebeuren zonder de dure overhead van leraren. Mitra’s experimenten wijzen immers uit dat leren met alleen technologie best kan plaatsvinden op voorwaarde dat de lerende er een belang bij heeft. Sneller klaar kunnen zijn met een uitdagende en betekenisvolle schoolopleiding, cursus of leergang zou dat prima kunnen zijn.
De huidige regering wil bezuinigen, lijkt het ondernemersschap een warm hart toe te dragen en wil blijkbaar ook dat “scholen, ouders, vakbonden en andere belangenorganisaties mee […] denken en discussiëren over het onderwijs, en daarbij ingesleten patronen en ‘heilige huisjes’ niet onbesproken te laten”. (De Telegraaf). Mevrouw de Minister, u kunt me bellen!
Kleine (leuke) update
Stem op Michiel Mullers boek bij de verkiezing van het beste ondernemersboek van Sprout, laat hier een creatieve reactie achter en maak kans op een gesigneerd exemplaar van dat boek.